Gemeenten zijn wettelijk verplicht om zorg te dragen voor archeologische waarden en om daarvoor een eigen archeologiebeleid op te stellen. De belangrijkste uitvoeringstaken voor gemeenten zijn hieronder benoemd. Huur archeologische expertise in bij onvoldoende kennis en/of ervaring. Bedenk daarbij dat om de taak als bevoegd gezag goed te kunnen uitvoeren enige kennis wel noodzakelijk is.  

• Behoud en beheer van archeologische waarden door (minimaal) het opstellen en onderhouden van een archeologische verwachtingskaart en beleidskaart
• Aandacht voor behoud 'in situ' naar de idee van het Verdrag van Malta is het streven zoveel mogelijk in de bodem te behouden.
• Neem archeologische waarden in een zo vroeg mogelijk stadium van planvorming mee. En informeer de initiatiefnemer hierover.
• De beoordeling van het selectieadvies en het maken van het selectiebesluit als bevoegd gezag. 
• De beoordeling van archeologische rapporten als bevoegd gezag. 
• Vergunning verlening met de juiste voorwaarden ten aanzien van archeologisch onderzoek. Gebruik hiervoor de archeologische beleidskaart.
• Zie toe op bodemingrepen waarvoor vergunning is verleend en handhaaf de naleving van eventueel gestelde voorwaarden.
• Het bij houden en documenteren van opgedane kennis (denk ook al aan de eisen ten aanzien van het DSO).
• Handhaving bij overtreding van het archeologiebeleid.

Naast de strikt wettelijke taken zijn er voor gemeenten veel mogelijkheden om archeologie onder de aandacht te brengen, of het faciliteren hiervan. Dit draagt bij aan het vergroten van het draagvlak voor archeologie en aan de verbetering van ruimtelijke kwaliteit. Het draagt ook bij aan artikel 9 van het Verdrag van Malta dat aandacht vraagt voor bewustwording over archeologie bij het grote publiek. Denk hierbij aan: 

• Aandacht geven aan opgravingen en ander archeologische onderzoek door het faciliteren van open dagen, publicaties, nieuwsbericht, etc.
• Aandacht geven aan bekende archeologische locaties en waarden kan op veel manieren en maakt het 'onzichtbare' tastbaarder.  
• Het faciliteren van educatie, denk aan lesprogramma's op scholen, klassikaal bezoek op opgravingen etc. 
• Onderhoud contact met archeologische vrijwilligers, zij zijn goede ambassadeurs voor archeologie.