Onder de Omgevingswet wordt niet alleen een monument op zichzelf beschermd. De gemeente moet in het omgevingsplan regels stellen ter bescherming van cultureel erfgoed, waarbij rekening wordt gehouden met het voorkómen van aantasting van de omgeving van rijks, provinciale en gemeentelijke monumenten. Dit kan bijvoorbeeld door het opnemen van regels in het omgevingsplan.

Dit betekent dat ten aanzien van alle aanwezige monumenten bepaald moet gaan worden wat beschouwd dient te worden als ‘de omgeving van het monument’. Dit kan per monument verschillen. Een omgeving van een monumentaal pand in een gevelwand heeft een andere reikwijdte dan de omgeving van een kerktoren of van een buitenplaats. Hoe groot deze ‘monumentenbiotoop’ zal gaan reiken en hoe streng deze regels kunnen of moeten zijn zal op basis van jurisprudentie moeten uitkristalliseren. Dit benadrukt het belang om in de omgevingsvisie een duidelijke visie op het aanwezige erfgoed (inclusief monumenten en de ‘omgeving van monumenten’) vast te leggen.

Aanduiden van monumenten in het omgevingsplan
Vanwege het algemene integrale karakter van het nieuwe omgevingsplan is het opnemen van rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten in het omgevingsplan verplicht. Dit is in het bestemmingsplan nog niet verplicht. Opname in de verbeelding geeft veel meer helderheid bij initiatiefnemers en voorkomt verwarring bij de vergunningverlening. Bovendien wordt direct ingespeeld op de toekomstige ontwikkelingen. Ook kan er hierdoor betere rekening gehouden worden met de omgeving van het monument.

Informatie
Het Gelders Genootschap heeft een informatiefolder gemaakt over de omgeving van het monument.